Phương pháp sắc thuốc đúng

[Phoenix]

Trong một thang thuốc có thể bao gồm các loại lá thảo dược, các loại thân thảo, than mộc, các loại củ, quả, hóa, rễ cậy. Trước nay theo sách cổ chúng ta sắc thuốc theo kiểu nhất định đun sôi theo hai phương pháp: đun sôi rồi đun nhỏ lửa âm ỉ vài tiếng đồng hồ sau đó chắt lấy nước I, II đem cô đặc gọi là “tiên vũ hậu văn” dùng cho bệnh mạn tính. Hoặc “tiên văn hậu vũ” đun nhỏ lửa giai đoạn sôi đầu, sau tăng nhiệt để sôi ồ ạt sôi mạnh và đem uống ngay, dùng cho bệnh nhân cấp tính.

Về bản chất sắc thuốc là một hình thức chiết xuất hoạt chất sinh học trong dược liệu đạt hiệu suất cao nhất nhưng hạn chế được nhiều tạp chất nhất như gôm, nhưa, nhày, chất màu, tamin…

Để đạt được yêu cầu chúng tôi tiến hành một số thực nghiệm định lượng chất tan trong ethanol 70% như sau:

- Chiết theo kiểu tiên vũ hậu văn hàm lượng hoạt chất sinh học đạt được 60%, tạp chất chất nhựa, nhày, gôm, diệp lục trong dịch chiết chiếm tới 35-40%

- Kiểu tiên văn hậu vũ hạt chất sinh học đạt 70%, Tạp chất chiếm 25-30%

Để đạt yêu cầu chiết xuất hiệu quả cần hướng tới tiêu chí:

Thời gian chiết xuất
Tiết kiệm dung môi
Hoạt chất sinh học đạt hàm lượng tối đa
Độ cồn thảo mãn vừa chiết được cả chất chiết tan trong cồn và không tan trong cồn
Quan thực nghiệm so sánh- loại trừ chúng tôi rút ra một số kết luận sau

Nhiệt độ chiết tốt nhất trong khoảng 60 độ
Thời gian chiết chỉ nên kéo dài 45-60 phút
Nếu dùng dung môi là cồn chỉ cần cồn 50%
Nếu có cánh khuấy nên khấy tốc độ 67 vòng/phút
Các hạt dược liệu nên xay có kích thước hạt cỡ 2-3mm, nếu là hoa lá không nhất thiết phải xay
Từ thực nghiệm trên chúng tôi khuyến cáo người dân sắc thuốc theo kiểu chiết hãm với nước sôi như sau: Nén thang thuốc vào ấm, siêu hoặc ca nhựa…đỏ nước sôi vào ngập dược liệu 1 cm đậy lại khoảng 60 phút rồi chắt ra, lần thứ 2 cũng vậy. Như thế sẽ chiết gân như toàn bộ hoạt chất. Đem 2 nước cô lại cho còn khoảng 300 ml chia 2 lần uống trong ngày là được.

Bs. Hoàng Sầm
(Nguồn: http://dongyvietbac.com.vn)

[danghien]

http://www.yhoccotruyen.org/ViewArticle.jsp?aid=1

Cách Sắc Thuốc Bắc
Bài viết: Phó Hồng Việt Bằng
Đăng ngày: 03/11/2009
Sắc thuốc bắc thì hầu hết mọi ngưòi đã biết nguyên tắc chung là sắc ba chén lấy tám phân. Ở đây tôi muốn bàn đến một vài điều quan trọng ngoài nguyên tắc chung trên đó là: rửa thuốc trước khi sắc, thời gian sắc, không sắc bằng nồi kim loại, và không nên dùng nước máy để sắc thuốc.

1. Rửa thuốc: Các vị thuốc bắc phần nhiều ở dạng đã được sấy khô và rất dễ bị mốc, mọt nếu để lâu hoặc bảo quản không kỹ. Vì lý do này, các loại thuốc chống mốc, mọt thường được thêm vào các vị thuốc. Một trong những thuốc chống mốc rất phổ biến là diêm sinh. Diêm sinh thường được dùng trong quá trình sấy thuốc để làm cho thuốc được trắng, đẹp và chống mốc. Tất cả các loại thuốc chống mốc, mọt này đều có hại cho sức khoẻ, có thể gây phản ứng phụ như chóng mặt, buồn nôn. Hơn nữa phần nhiều các vị thuốc hiện nay được trồng đại trà chứ không phải đi hái trên núi, trên rừng như ngày xưa nữa nên các loại thuốc trừ sâu, phân bón hoá học cũng được dùng để tăng thêm năng xuất. Vì lý do trên, các vị thuốc cần được rửa thật kỹ trước khi sắc. Thông thường các bệnh về tạng phủ thì cần phải uống từ vài chục đến vài trăm thang là chuyện thường. Nếu không rửa thuốc kỹ, thì các chất độc hại sẽ vào cơ thể một lượng đáng kể đấy. Cách rửa như sau:
- Đổ nước ấm cho ngập vị thuốc, khuấy đều khoảng 15 giây rồi đổ đi ngay.
- Rửa thêm lần hai cũng như trên.
- Đổ nước ấm cho ngập, ngâm khoảng 3 phút rồi đổ đi.

Quan trọng là lần rửa thứ nhất và thứ hai cần phải nhanh chứ không được ngâm thuốc. Lý do là để tránh các loại thuốc chống mốc, mọt, thuốc trừ sâu, v.v. (thường là bên ngoài của các vị thuốc) sẽ tan vào trong nước và ngấm sâu vào trong vị thuốc còn khô. Khi rửa tới nước thứ ba trở lên thì ngâm lâu một chút để các hoá chất khó tan hoặc đã ngấm sâu hơn có thể tan ra.

2. Thời gian sắc: Trung bình là 2 tiếng. Thời gian sắc có thể tăng thêm hoặc giảm đi tuỳ thuộc vào loại vị thuốc nào có trong thang thuốc. Nếu thang thuốc có các vị Hắc phụ tử, Bạch phụ tử thì thời gian sắc phải từ 3 tới 4 tiếng. Các vị thuốc bằng nấm như Phục linh, Phục thần, Linh chi thì cần phải sắc ít nhất là 2 tiếng dược chất mới ra đủ. Các vị như Đại hoàng, Câu đằng thì chỉ được sắc khoảng 10 tới 15 phút (bỏ vào siêu lúc thuốc gần được). Thông thường thì các thầy thuốc khi ra toa có dặn cách sắc. Trong Đông y, trở ngại lớn nhất là thời gian sắc thuốc. Nếu phải uống vài chục hay vài trăm thang mà mỗi ngày phải bỏ ra 2 tiếng để thấp tha thấp thỏm canh ấm thuốc thì thật là phiền phức. Nồi nấu thuốc tự động bằng điện thì thường có đáy nồi làm bằng kim loại nên các vị lương y thường khuyên bệnh nhân không nên dùng. Dưới đây là cách tự động hóa siêu sắc thuốc bằng đất rất đơn giản ai cũng có thể làm được. Chỉ cần cắm một bếp điện nhỏ vào một đồng hồ tự động (timer), chỉnh đồng hồ để tự động tắt sau 2 tiếng rưỡi, chỉnh bếp điện ở độ lửa trung bình. Sau lần sắc thuốc đầu tiên, thì tùy theo độ nước cạn lâu hay quá mau thì chỉnh độ lửa lại. Những lần sau đó thì chỉ việc để siêu thuốc lên bếp, bật đồng hồ tự động lên là xong. Cũng nên lưu ý mua loại đồng hồ tự động có công xuất cao để không bị quá tải và khi tự động tắt thì không tự động bật lên lại.





3. Không nên sắc thuốc bằng nồi kim loại: trong vị thuốc có rất nhiều các chất acids, chất kiềm và muối. Các hoạt chất này sẽ tác dụng với kim loại làm mất đi hoặc thay đổi dược tính của thuốc. Khi được đun nóng nhiều giờ đồng hồ, các phản ứng hoá học với kim loại càng mạnh hơn. Theo thuyết ngũ hành của Đông y thì kim khắc mộc nên không được dùng nồi kim loại để sắc thuốc. Siêu sắc thuốc bằng đất loại cổ truyền là tốt nhất nhưng phải mua loại tốt và biết cách dùng nếu không thì siêu có thể bị nứt. Nồi nấu bằng thuỷ tinh cũng rất thích hợp.

4. Không nên dùng nước máy để sắc thuốc: Trong nước máy có các thuốc sát trùng (chlorine, fluorine), các hóa chất do ô nhiễm môi trường và chất nước cứng (hard water) nên không tốt cho sức khoẻ. Hệ thống lọc nước của chính phủ chỉ lọc được các chất cặn bã hữu cơ (organic waste) chứ không lọc được hết các hóa chất do ô nhiễm và các vi sinh vật (vì vậy mới phải dùng đến thuốc sát trùng). Thực ra nên tránh dùng nước máy trực tiếp để uống và nấu ăn. Nước máy cần được đun sôi hoặc lọc trước khi dùng. Đun sôi và lọc giúp lấy ra được chất nước cứng và thuốc tẩy. Chất thuốc tẩy và nước cứng có hại cho hệ thống tiêu hoá, tạng phủ, và có thể gây sạn thận, xơ cứng mạch máu.
Cập nhật ngày: 07/12/2009