Cây thuốc nam hay: Cây Duối

[Vương Văn Liêu]

Cây thuốc Nam hay: Cây Duối
Theo Đông y, Duối có vị đắng, chát, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, thông huyết, cầm máu và sát khuẩn.
Y học cổ truyền Ayurveda ở Ấn Độ và y học dân gian nhiều nước đã sử dụng cây Duối để chữa các bệnh giun chỉ, hủi, đau răng, tiêu chảy, ung thư và chế các sản phẩm làm sạch răng. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh dịch chiết lá Duối có tác dụng chống nhiễm khuẩn đường tai mũi họng, và đặc biệt đối với Streptococcus mutans có liên quan đến bệnh cắn vôi chân răng.
Dưới đây là các ứng dụng khác của cây Duối:
1. Lá Duối sao vàng chữa băng huyết, kiết lỵ và làm thuốc lợi sữa. Lá non giã đắp trị vết thương chảy máu.
2. Nhựa mủ Duối có tác dụng sát khuẩn, làm se; tẩm vào giấy bản rồi dán hai bên thái dương để chữa nhức đầu, hoặc dùng đắp chỗ nứt nẻ ở tay và gót chân. Trong dân gian, người ta còn dùng chữa đinh nhọt, chốc lở.
3. Vỏ Duối dùng chữa bệnh phong thấp đau nhức, sâu răng, đau bụng, sốt, tiêu chảy, lỵ, đắp bó chữa gẫy xương và đáng chú ý là chữa bệnh chân voi. Ở Ấn Độ, người ta đã dùng vỏ thân cây Duối chữa cho trên 5.000 người bị bệnh giun chỉ phù bạch huyết ở các mức độ khác nhau, với tỷ lệ khỏi và đỡ tới 90-100%. Ở Vân Nam (Trung Quốc), vỏ Duối được dùng trị đau dạ dày và xuất huyết đường tiêu hoá; dùng ngoài trị ngoại thương xuất huyết, gãy xương.
4. Cành và rễ Duối thái mỏng sắc uống làm thuốc thông tiểu, chữa bụng trướng. Vỏ rễ chữa đái đục, bí đái, bệnh giang mai và trị rắn cắn. Liều dùng 12-20g. Thuốc đắp từ rễ Duối trị loét, sưng tấy và mụn nhọt có mủ (số lượng vừa đủ).
Một số bài thuốc:
1. Trị bệnh đái rắt, đái buốt, nước đái đục: Vỏ rễ Duối, rễ Nhót, mỗi vị 20g, sao vàng, sắc uống.
2. Bó gãy xương: Vỏ Duối giã nhỏ với lá Thanh táo, dây Tơ hồng và Chuối tiêu, đắp bó.
3. Trị sâu răng: Vỏ Duối sắc đặc ngậm. Hoặc vỏ Duối, củ Gấu, hai vị bằng nhau, ngâm rưọu 70o trong 1-2 tuần. Sau đó tẩm vào bông rồi đặt vào chỗ sưng đau.
Ngoài các ứng dụng làm thuốc, lá Duối còn làm thức ăn cho gia súc, lá khô rất ráp nên được dùng để đánh nhẵn đồ gỗ. Gỗ Duối mềm, trắng mịn, thường dùng để khắc dấu, tiện đồ gỗ. Vỏ Duối chứa nhiều xơ nên dùng để lấy sợi dệt túi và làm giấy. Ở Thái Lan, trước đây vỏ cây Duối được dùng làm giấy chép kinh. Loại giấy này rất bền, khó bắt lửa và chống được mối mọt.
Theo TSKH Trần Công Khánh
-------------------------------------------------
* Cây Duối mọc khắp nơi ở các vùng nông thôn, miền núi trên đất Việt Nam. Chúng ta nên tận dụng để làm thuốc chữa bệnh, vừa an toàn lại rẻ tiền.
Vương Văn Liêu