9 ĐIỀU CĂN DẶN CỦA HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG

[tranhuu76]

9 ĐIỀU CĂN DẶN CỦA HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG

1) Phàm là người học thuốc, tất phải hiểu thấu lý luận đạo Nho, có thông lý luận đạo nho thì học thuốc mới dễ. Khi có chút thì giờ nhàn rỗi, nên luôn luôn nghiên cứu các sách thuốc xưa.nay, luôn luôn phát huy biến hóa thâm nhập vào tâm thấy rõ được ở mắt, thì tự nhiên ứng vào việc làm mà không thấy phạm sai lầm.

2) Phàm người mới đi thăm bệnh, nên tùy bệnh cần kíp hay không; mà sắp đặt đi thăm trước sau. Chớ nên vì giàu sang hay nghèo nàn mà nơi đến trước chỗ tới sau, hoặc bốc thuốc lại phân biệt hơn kém. Khi lòng mình có chỗ không thành thật thì khó mong thu được hiệu quả.

3) Khi xem bệnh cho đàn bà, con gái và đàn bà góa, ni cô cần phải có người nhà bên cạnh mới bước vào thăm bệnh, để tránh hết sự nghi ngờ; dù cho đến con hát nhà thổ cũng vậy, phải đứng đắn coi họ như con nhà tử tế, chớ nên đùa cợt mà mang tiếng bất chính sẽ bị hậu quả về tà dâm.

4) Phàm thầy thuốc nên nghĩ đến việc dúp đỡ người, không nên tự ý cầu vui, như mang rượu lên núi, chơi bời ngắm cảnh, vắng nhà chốc lát,nhỡ có bệnh nhân cấp cứu làm cho người ta sôt ruột mong chờ nguy hại đến tính mạng con người . Vậy cần phải biết nhiệm vụ của mình là quan trọng thế nào?

5) Phàm gặp phải chứng bệnh nguy cấp, muốn hết sức mình để cứu chữa tuy đó là lòng tốt, song phải nói rõ gia đình bệnh nhân biết trước rồi mới cho thuốc; lại có khi phải cho không cả thuốc như thế thì thuốc có công hiệu thì người ta sẽ biết cảm phục mình; nếu không khỏi bệnh, cũng không có sự oán trách mà tự mình cũng không hổ thẹn.

6) Phàm chuẩn bị thuốc men thì nên mua giá cao để được thuốc tốt. Theo sách lôi công mà bào chế cất giữ cho cẩn thận. Hoặc y theo từng phương mà bào chế, hoặc tùy từng thời gian tùy bệnh mà gia giảm.Khi lập phương mới phải phỏng theo ý nghĩa của người xưa,chớ nên tự lập ra những phương bừa bãi để thử bệnh . Thuốc sắc và thuốc tán nên có đủ. Thuốc hoàn và thuốc đun nên chế sẵn. Có như thế mới ứng dụng được kịp thời, khi gặp bệnh khỏi phải bó tay

7) Khi gặp bạn đồng nghiệp cần nên khiêm tốn hòa nhã, giữ thái độ kính cẩn không nên khinh nhờn. Người lớn tuổi hơn mình thì kính trọng ,người học giỏi thì coi như bậc thầy ,người kiêu ngạo thì mình nhân nhượng, người kém mình thì dìu dắt họ. Giữ được lòng đức hậu như thế, sẽ đem lại nhiều hạnh phúc cho mình.

8) Khi đến xem bệnh ở nhưng nhà nghèo túng hay những người mồ côi, góa bụa, hiếm hoi càng nên chăm sóc đặc biệt. Vì những người giàu sang không lo không có người chữa; còn những người nghèo hèn thì không đủ sức đón được thầy giỏi, vậy ta để tâm một chút thì họ được sống suốt đời. Còn những người con thảo vợ hiền nghèo mà mắc bệnh ngoài việc cho thuốc lại tùy sức mình mà chu cấp cho họ nữa, vì có thuốc mà không có ăn thì cũng vẫn đi đến chỗ chết . Cần phải cho họ được sống toàn diện, mới đáng gọi là nhân thuật. Còn những kẻ chơi bời phóng đãng mà nghèo mà mắc bệnh thì không đáng thương tiếc lắm.

9) Khi chữa cho ai mà khỏi bệnh rồi, chớ có mưu cầu quà cáp, vì những người nhận của người khác thi hay sinh nể nang huống chi đến với kẻ giàu sang tính khí thất thường mà mình cầu cạnh thường hay bị khi rẻ. Còn việc tâng bốc người ta để cầu lợi thường hay sinh ra chuyện. Cho nên nghề thuốc là thanh cao, ta phải giữ khí tiết cho trong sạch. Tôi xét đời dạy bảo của các bậc tiên hiền về lòng tử tế và đức hàm dục. Rèn luyện cho mình rất chặt chẽ và đầy đủ . Đạo làm thuốc là một nhân thuật chuyên bảo vệ sinh mạng con người, phải lo cái lo của người và vui cái vui của người, chỉ lấy việc cứu sống mạng người để làm nhiệm vụ của mình, không nên cầu lợi kể công, tuy không có sự báo ứng ngay nhưng để làm ân đức về sau.
Phương ngôn có câu:” Ba đời làm thuốc có đức thì đời sau con cháu tất có người làm nên khanh tướng.”. Đó phải chăng là do công vun trồng từ trước chăng? Thường thấy kẻ làm thuốc thì nhân bệnh cha mẹ người ta ngặt nghèo, hoặc bắt bí người ta lúc đêm tối trời mưa, có bệnh nguy cấp; bệnh dễ chữa bảo là khó chữa, bệnh khó chữa là không chữa được dở lối quỷ quyệt ứng đối yêu cầu rắp tâm như thế là bất lương. Chữa cho nhà giàu sang thì tỏ tình sốt sắng mong được lợi nhiều, chữa cho người nghèo nàn thì ra ý lạnh nhạt, sống chết mặc bay. Than ôi ! đem nhân thuật làm thước lừa dối, đem long nhân đối lấy lòng buôn bán. Như thế thì người sống trách móc, người chết oán hờn không thể tha thứ được.
Tôi đã dứt chí công danh, thích tình mây nước. Người xưa nói: “Không làm được tướng giỏi cũng làm được một ông thầy lang” cho nên tôi tự nghĩ: làm hết những việc đáng làm, giúp đỡ mọi người thật là sâu rộng để thề với tấm lòng này, họa may không hổ thẹn với trời đất. Nhưng trong lúc lâm sàng nếu bệnh không thể chữa được đó là tự số mệnh đã định; nhưng còn những trường hợp bệnh có thể xoay xở được mà cũng định bó tay để nhìn biến cố, không mang hết sức mình thì lòng không thỏa. Vậy mà chỉ đành thở ngắn than dài biết làm sao được. Tần Việt Nhân đã nói : “Coi của trọng hơn người ,là điều hư hại không chữa được” song khi gặp những hạng người này họ coi nhẹ mình mà coi trọng họ thiếu thốn mà mình giúp đỡ lo gì bệnh không khỏi.
Ôi ! Sẵn của lòng hai điều tựa hồ khó được cả hai. Tài lực không đủ theo ý muốn thì thật làm thuốc còn thiếu quá nửa.

SÁCH Y HỌC CỔ TRUYỀN
NHÀ XUẤT BẢN Y HỌC